تفکر انتقادی فرآیند ذهنی تجزیه و تحلیل اطلاعات است، به ویژه سخنان یا قضایایی که مردم حقیقت می پندارند. در این فرایند به بررسی علل و عواملی پرداخته می شود که به وجود آورنده این گونه سخن و قضایاست.
فرایند تفکر انتقادی
1. ابتدا باید با بررسی تمامی جوانب موضوع اظهارات منطقی مرتبط با آن را جمع آوری کرد.
2. تمامی عبارات و اظهارات را تا حد امکان مختصر و به جملات کوچک تر تقسیم کرد.
3. جملات گرد آوری شده و دلالت های مربوط به آن را باید بررسی نمود تا با یکدیگر متناقش نباشد
4. عبارات و اظهارات متناقض را در برابر جملات گرد آوری شده قرار داد و میزان مخالفت آن را ارزیابی کرد.
تفکر نقاد در سیره رضوی
هنگامی که کاروان امام به مرو نزدیک شد مامون به همراه چند تن دیگر از سران حکومتش به استقبال امام شتافتند مردم هلهله و شادی می کردند مامون رو به همه گفت: دوستان! هر چه در آل علی و آل عباس تامل کردم هیچ کس را شایسته تر از علی بن موسی الرضا برای خلافت ندیدم اکنون خود را از خلافت خلع و او را به جایگزین خویش می سازم.
مامون در حالی که خلعت شاهانه اش را مقابل امام در می آورد امام گفت: اگر خلافت را خدا به تو داده که نمی توانی به دیگری ببخشی اگر هم او نداده که حق نداری چیزی را که مال تو نیست به دیگری بدهید.
در این نمونه ابتدا امام سخنان مامون را شنید و سپس با تجزیه و تحلیل آن و بیان معیارهای درست حق و باطل را مشخص نمودند. منبع
