نماز تجلی‌گاه عروج مومن

چرا باید برای نماز وضو بگیریم و قسمت های خاصی از بدن ر ابشوئیم؟

 شستن همانا پاگیزگی و زدودن آلودگی ها و رسیدن به طهارت است،و خداوند پاکیزگان را دوست دارد. 

در هنگام نماز شخص نمازگزار به پیشگاه خدای متعال می رسد وبا او گفتگو می کند، پس شایسته است که بدن را شسته ، طاهر و پاکیزه کند.

امَا اینکه چرا قسمت های خاصی برای وضو شسته می شوند باید گفت این قسمت ها(صورت ودست ها تا آرنج) معمولاْ در طی فعالیت های روزانه به علت اینکه پوشانده نمی شوند بیشتر دچار آلودگی میشوند، این است که هنگام وضو به دقت این قسمت ها را وارسی می کنیم که هیچ آلودگی نداشته باشند،و آنها را می شوییم .

 

چرا در وضو ،روی سر و روی پاها را با آب باقی مانده در دست ها مسح می کنیم؟چنین کاری را دیگر نمی توانیم بگویم که طهارت و پاکیزگی است؟

در وضو حتی صورت و دست ها را هم که می شویم ،نمی توانیم هدف وحکمت از آن را فقط در طهارت و پاکیزگی خلا صه کنیم،زیرا اگر دقت شود ملاحظه می گردد که صورت ودست ها را هم به شکل و حالت خاص می شوئیم(مثلاْ از بالا به پایین ، به اندازه ی پهنای دست،نه بیش از دو بار.....).مسلماْ حکمت های در آن است که باید بر طهارت و پاکیزگی علاوه گردند،ولی بسیاری از آنها بر ما پوشیده است ،
در ارتباط با وضو نکته ای ذکر می گردد: بر اساس یافته های علم فیزیولوژی در
مخ انسان بخش های وجود دارد که مرکز دریافت پیام های حسی می
باشند،این پیام ها از اعضاء مختلف بدن به مخ می رسند، پیام های حسی از
پا، دست ،صورت ، سر، شکم، و........برای هر یک از اعضاء بدن ویا بخش های آنها مرکز خاصی در مخ وجود دارد ،اما بعضی از این مراکز حسی در مخ به علت اهمیَت آنها وسیع تر بوده و مرکزش گسترده تر است وسلول های عصبی بیشتری جهت کنترل ودریافت پیام ها از عضو مربوطه بکار می افتند.

مرکز دریافت پیام ها از دست وانگشتان، مرکز دریافت پیام از صورت ولب ها ،ومرکز دریافت پیام از روی پاها در مخ نسبت به سایر مراکز وسیع تر هستند.وقتی که دست ها وصورت را می شوئیم یا روی پاها را مسح می کنیم ،موجب تحریک و عکس العمل بخش های زیادتری از مخ می گردد و اثر آن یک نشاط وشادمانی و حالتی لذَت بخش خواهد بود،و با توجه به این که مستحب است آب وضو را روی بدن خشک نکنیم اثر تحریک بیشتر و با دوام تر می گردد. ( والله اعلم )

 

چرا باید در وضو یکسری آداب و شرایط را رعایت کنیم ؟مثلاْ صورت را نباید بیش از دو بار بشوئیم،یا نباید تری آب مسح سر به صورت برسد و...............؟


 در وضو حکمت هائی است که بعضی از این حکمت ها و درس هاَ آنقدر مرتفع هستند که عقل انسان براحتی نمی تواند به بلندای آن برسد . در ارتباط باسئوال چند نکته و درس را که وضو به ما می دهد ذکر میکنیم:
۱-درس نظم وترتیب:در وضو اول شستن صورت، دو بار،از بالا به پایین ،دوم

شستن دست راست از آرنج ، باز هم از بالا به طرف پایین و به ترتیب و.......

بدون نظم رسیدن به مقصد میسر نمی شود ، چرا که بنیان جهان به نظم گذاشته شده است ،نظمی که بر سراسر عالم هستی سایه افکنده ،از ذره اتم تا کهکشانهای غول پیکر،ازجماد و نبات و هر موجود ذی حیات، نظمش چنان است که لحظه ای بی نظمی همه چیز او را به نابودی می کشاند ، و انسان احسن تقویم جزئی است از هستی منظم،باید در هر حال منظم باشد و در چار چوب نظم وترتیب امور حرکت کند،از نظم گریزی نیست،باید از وضو درس نظم وترتیب آموخت به صحنه ی زندگی کشاند ،ودر هر کار از آن بهره
گرفت که نظم جاده مو فقیّت است.
۲- درس دقت :دقت شود هیچ چرک وآلودگی در بدن نباشد،از کجا تا کجا شسته می شود ،حتماْ آب از بالا به پایین کشیده شود،به همه جا آب برسد،کدام قسمت ها و تا کجا مسح شوند،آب مسح سر به آب صورت نرسد و دقت ودقت..........دقت در اندام ها ، زخم نباشند،جرک آلود نباشند،هیچ ماده زائدی به آنها نچسبیده باشد. ......... آخر آنها را بر انسان حقی است ،ازصبح تا به شام فرمان ما را می برند و کارهایمان را بدون سر پیچی انجام می دهند وهمیشه آماده ی خدمت هستند،پس از آنها مواظبت کن و حدود هر یک را نگه دار طاقتش را بدان ، که فردا و فرداهای دیگر هم به آنها نیازمندی ،ازانها مراقبت کن که مراقبت شرط موفقیّت است.
۳- درس موالات،پیوستگی وتداوم:اعمال وضو را باید به صورت پیوسته انجام دادکه فاصله زمانی زیادی بین آنها نباشد،چرا که وضو همانند پیکری است که نباید اعضاء آن را از هم جدا کنیم وگرنه اثر خود را از دست می دهد. در هر مجموعه ،نظم هر چیز در ترکیب با اجزای منظم دیگرش مفهوم داشته ومعنا پیدا می کند، مانند تصاویر منظم یک فیلم تصاویر متحرک (کارتون)اگر پشت سر هم نشان داده نشوند هر کدام به تنهائی چه معنایی دارد ؟ فقط یک نقاشی است . امّا وقتی مجموعه تصاویر پشت سر هم و بطور منظم به نمایش درآیند ،جان می گیرند و مقصود سازنده اش را آشکار می سازند.
۴-درس مراقبت ومواظبت،۵-درس طهارت و پاکیزگی،۶-درس توجه ............................
و وضو را حقیقتی است والا که بصورت یکسری اعمال به نمایش در می آیند./

چرا باید در وضو گرفتن باید ابتدا صورت خود را بشوئیم؟
 نماز سیر وحرکتی است بسوی خدای تعالی،که برای رفتن به بینائی و بصیرت نیازمندیم.شاید اینکه اوّل صورت را می شوئیم و چشمها را آب می کشیم و آلودگی و غبار آنها را پاک می کنیم ،عنایت واشارتی به این است که ما را توجه دهد به اینکه چشمها را باید گشود و خوب نگریست،آیات ونشانه ها ، آسمانها با همه ی عظمتش و زمین وغوغای حیات و زندگی، نمو و تحول ها ، برخورد وتزاحم ها ، ترکیب و امتزاج ها و ......و......و را خوب دید و تدبر وارزیابی نمود و به بینش و عقیده ای پایدار رسید ، که رفتن بدون بینش ، کورکورانه است و متزلزل،مانند تکه چوبی که بر آب شناور است،هر چند به دریا هم برسد(که بعید می نماید)ملاقاتی است ناخواسته ، پیوستن نیست که با هدف صورت گرفته باشد،دراین صورت قدر نمی داند وبهره و لذّتی ندارد. پس برای حرکت به سوی ابدیت ناشناخته ابتداباید شناخت ،که از کجا آمده ای ؟،آمدنت بهر چه بوده؟کی هستی وچه می خواهی؟ به کجا می روی؟

<<ألم نجعل له عینین>>(آیه۸ سوره۹۰).،،آیا دو چشم بینایش ندادیم.،، و دیگر اینکه هنگام شستن صورت لب ها را هم آب می کشیم و مقداری آب مستحباً در دهان مزمزه می کنیم که زبان ودهان هم بی نصیب نمانند، چرا که زبان و لب ها در تحقق بصیرت و بینایی و رسیدن به بینش صحیح بسیار کمک می کنند، بوسیله آنها سئوالاتمان و مجهولاتمان را مطرح می کنیم، راه را می پرسیم و حقیقت را پی میگیریم،استغاثه به درگاه احدیّت می نماییم و ابدیّت را می یابیم. <<و لساناً و شفتین>>(آیه۹ سوره۹۰).،،زبان ودو لب اش نداده ایم؟.،،والله اعلم



 شستن دست ها در وضو چه مطلبی را به ما می رساند؟وچه درسی به ما میدهد؟ دست نشانه نیرو و قدرت است, « ذی الاید » یعنی صاحب نیرو و قدرت.
دست , عضو مجری وخدمتگزاربدن,همیشه آماده خدمت,ماهرترین عضو بدن که با دقت و ظرافت می گیرد, با هنرمندی می سازد, دفاع و دفع خطر می کند,نوازش وجستجو, نظافت و شستشو , نوشتن و........................قدرت لامسه سر انگشتان که زبری ونرمی, خشکی و رطوبت , لطافت وظرافت و......را به خوبی تشخیص می دهد , سر انگشتانی که خداوند برای بیان قدرت خلقت خود و باز آفرینی انسان درقیامت فرموده است:« بلی قادرین علی ان نسوّی بنانه»(آیه 4 سوره 75), بله ما قادر و توانائیم که بند سر انگشتان او را بیافرینیم. پس باید در خلقت این عضو مهم اندیشه کرد, که این پنج انگشت , هر کدام با چه شکل خاص در جای مخصوص قرار گرفته اند و مفصلهایشان چگونه خمیده شدن آنها را امکان پذیر کرده اند,و تکه های استخوان آنها در اندازه های مختلف در کنار هم قرار گرفته اند و توانائی در انجام حرکات مختلف در تمام جهات , شیارها وناهمواری های کف دست که در عین لطافت زبر هستند , تا اجسام را بگیرند و ناخنی پشت هر کدام که استحکام آنها را افزایش می دهد , و انگشت شست در مقابل چهار انگشت دیگر با حالتی ویژه که گرفتن را آسان و امکان پذیر می سازد. پس باید دو باره و چند باره اندیشه کرد و آب را با دقت و ملایمت بر دست ها بکشانیم.

 

 چرا در وضو گرفتن بر روی پاها را مسح می کنیم و آنها را نمی شوئیم؟ 

اعمال ظاهری وضو علاوه بر محاسن ظاهری خود به نکاتی اشاره دارند که در ارتباط با مسح سر و مسح روی پا ها می توان این نکات را برداشت نمود :
1-بر روی سر وپاها مسح می کشیم یعنی که از سر تا به پا , با تمام وجود بسوی معبود باید رفت.
2-مسح سر می کنیم, یعنی سر به راه دوست یاید دادکه این نشانه نهایت اخلاص است,و اخلاص سد راه شیطان می باشد. از تو به یک اشارت از ما به سر دویدن
3- پاها برای رفتن است ,آنها را مسح می کشیم به این نشان که باید رفت,رفتن از غفلت ها , رفتن از بودن به سوی شدن , هجرت برای دگرگونی, اگر نروی نمی رسی, رکود موجب پوسیدن است,که چشمه چون ماند مرداب گردد و.....تعفن و .... نفرت
۴- بر سر و روی پا ها از همان آب باقی مانده از شستن صورت و دست ها
مسح می کنیم نه آب دیگری , یعنی که سر به همان عقیده و بینش که به آن رسیده ای باید داد و پاها در همان راه گام زنند ،نه راه دیگری.
۵- بر سر وپاها با آب باقی مانده مسح می کشیم , نه آب دیگری , که هشداری باشد به توجه به این مایه حیات ,که در آن اسرف نکنیم و در هر جایی به اندازه ای از آن استفاده کنیم که لازم است,در مصرفش دقت و در حفاظتش اهتمام داشته باشیم.
6- در وضو ابتدا صورت و دست ها را مفصلاً می شوئیم و در انتها سر و پاها را سریعاً مسح می کشیم
به این معنی که هر چه به معبود نزدیک می شویم باید بر سرعت رفتنمان افزوده گردد چرا که جاذبه بیشتر می شود و جای معطلی نیست. « و سارعوا الی مغفرة من ربکم و جنة ....»
7- در وضو صورت و دست ها را می شوئیم و بر سر و پاها فقط مسح می
کشیم که به ما گوشزد شود که وضو نه شستن است و نه مسح , بلکه وضو
یکسری اعمال است که از حقیقتی والا حکایت دارد. یک عضو را شستن از بالا به پایین , و عضو دیگری را فقط مسح می کنی از پایین به طرف بالا , یک عضو را می شوئی حتی جزئی ترین قسمت را آب می کشی , و عضو دیگر را فقط مسح می کشی با آب باقی مانده .یعنی چه؟! یعنی که وضو نه فقط شستن است برای تمیزی ,نه رطوبت رساندن به عضوی برای طراوت , که این ظاهر است و باید به درون راه پیدا کنی و حقیقت مطلب بجوئی , حتی در ضرورت به جای وضو تیمم می کنی, دست بر خاک پاک می زنی و بر صورت می مالی.پس در ورای اعمال ظاهرش تفکری باید کرد, و به جستجو پرداخت.
 

آیا رابطه و قرابتی و یا شباهتی بین وضو و نماز میتوان یافت؟ 

 وضو مقدمه نماز است، که شخص با این مقدمه خود را کم کم در حال وهوای نماز قرار داده و جهت بجا آوردن این فریضه مهم آماده می کند،و مقدمه هر چیز هم نشان از آن چیزدارد و وضو هم که مقدمه نماز است، این چنین است.
۱- وضو را به قصد قرب درگاه ربوبی می گیریم و نماز را هم قربةالله بجا می آوریم.
۲- در وضو آب بر صورت وچشم ها می کشیم که سمبل بینائی و بصیرت وبینش است،که ای دیده نیک نظر کن و آیات و نشانه ها و دست مدبّر ربوبی و قدرت لایزال او را در گردش امور ببین تا تا دل به توحید برسد،( توحید نظری ) . و در قرائت آیات بخش اوّل سوره حمد نیز که می خوانیم ، اندیشه به سوی توحید سوق داده می شود،( توحید نظری ) که وقتی این آیات را بر زبان جاری می سازیم ، خدا را پروردگار جهانیان ، و رحمان و رحیم و صاحب اختیار همه چیز می دانیم.
۳- در وضو دست ها را می شوئیم و بر پاها مسح می کنیم ، به نشانه ی رهرو شدن به راه حق در صراط مستقیم ، که بینش به دست آمده را در عمل هم در صراط توحید پیاده کنیم.( توحید عملی )
و در قرائت آیات بخش دوم سوره مبارکه حمد نیز تو فیق توحید عملی را از خداوند درخواست می کنیم و صراط نعمت داده شدگان را جهت عمل تقاضا می نمائیم.(توحید عملی )
۴- در وضو شستن صورت و دست ها(اولین و دومین عمل) گسترده و مفصل است و مسح سر و مسح بر پاها (اعمال سوم وچهارم) مختصر است.
و در نماز هم در رکعت اول ودوم به تفصیل سوره حمد و سوره ی دیگری می خوانیم و در رکعت سوم و چهارم باختصار تسبیحات می گوئیم.
۵- در اضطرار وضرورت بجای وضو تیمم می کنیم .، و در ضرورت و مسافرت و هنگام بیماری، نشسته، خوابیده یا به اشاره، و اگر در سفر باشیم ،شکسته نماز را بجا می آوریم.

عباد بن بُشر