از آنجا که امام خمینی(ره) در عصری ظهور کرد که جامعه ایرانی و تمام جوامع اسلامی از شرایط وجایگاه اصیل اسلامی دور شده بود ؛ اندیشه ، مبانی وجهت گیری خود را از آغاز شکل گیری انقلاب اسلامی تا زمان پس از پیروزی انقلاب اسلامی یعنی تاسیس نظام جمهوری اسلامی در جهت یابی مسیر هدایت صحیح سیاسی واجتماعی اسلامی طرح ریزی کرده است . لذا انتخابات را ازمنظر امام خمینی راهم باید در این چارچوب ارزیابی کرد.
1- نگاه امام خمینی (ره) به اجتماع و سیاست:
امام خمینی ،فرد ، سیاست و اجتماع در یک قالب وساخت واحدی قرار می دهد. بدین ترتیب که چه در حوزه فردی وچه در حوزه اجتماعی وسیاسی در پی راه ومسیر حقیقی است که می توان آن را با اصطلاح صراط بکار برد.در حقیقت باید گفت که تمام اندیشه سیاسی امام خمینی در قالب صراط مستقیم قرار می گیرد. صرا ط مستقیم همان مسیر جاودان وحقیقی است که تمام انسان ها را به سر منزل ومقصود اصیل واصلی خواهد رساند(1).
لذا از دید امام خمینی سیاست به معنای این که جامعه را راه ببرد و هدایت کند به آن جایی که صلاح جامعه و صلاح افراد است واین در روایات ما برای نبّی اکرم صلیاللهعلیهوآله؛ با لفظ سیاست ثابت شده است. همانی که در قرآن صراط مستقیم گفته میشود و ما در نماز میگوییم: «اهدنا الصراط المستقیم» و از خدا میخواهیم که ملت و اجتماع و اشخاص را راه ببرد به یک صراط مستقیمی که از این جا شروع میشود و به آخرت ختم میشود و الی اللّه است. این سیاست مختص به انبیا و اولیا است. انبیا شغلشان سیاست است و دیانت همان سیاستی است که مردم را از این جا حرکت میدهد و به همه چیزهایی که به صلاح ملت و مردم است، هدایت میکند.(2)
از این جهت است که امام خمینی ، سیاست را به سه نوع تقسیم می کند: 1- سیاست شیطانی ، یعنی خدعه ونیرنگ که پرجمدار آن در عصر حاضر استکبار جهانی است.2-سیاست حیوانی ، سیاستی کفه فقط در همان جهت مادی انسان را راهبری می کند.3- سیاست اسلامی ، سیاستی که انسان را به جهت صحیح هدایت می کند به گونه ای که سعادت واقعی انسان رتضمین کند. در این نگاه است که امام خمینی(ره) معنویت را هدف عمده انقلاب اسلامی تلقی می کند . ایشان مقصد انقلا ب اسلامی را ترویچ اخلاق و آداب اسلامی (3)
،انسان سازی وتربیت نسل آینده واصلاح فرهنگ، (4)
تحقق ارزشهای اسلامی – انسانی و خارج کردن مردم از اسارت نفس می داند(5).
ازنظر امام خمینی هدف معنوی انقلاب اسلامی مبارزه با فساد و فحشای جنسی واداری ، قطع ریشه های فساد، جلوگیری از انواع کجروی ها وتحقق ارزش های اخلاقی بوده است(6) .
ازسوی دیگر ،حضرت امام علاوه بر جلوگیری از فساد وتباهی جامعه و راه بردن جامعه به موازین عقل وعدل وانصاف ، هدایت از بت پرستی به یکتا پرستی ومبارزه با ارزشهای جاهلیت برای تضمین سعادت بشر ، تامین رفاه همگان ،(7)
اصلاح شرایط زندگی برای اکثریت قاطع ملت و برقراری صلح برپایه شرافت وانسانیت به عنوان اهداف نهضت اسلامی تاکید داشتند. بنابراین انقلاب اسلامی ایران ، انقلاب تک بعدی وتک محوری ، منحصر به تقاضا های مادی نبود ، بلکه انقلابی جند بعدی ، ارزشی ومعنوی بود که باعث شکوفا شدن استعداد های معنوی ومادی گردید.
2- اخلاق انتخاباتی از منظر امام خمینی (ره):
همانطور که گفته شد سیاست وراهبرد سیاسی واجتماعی امام خمینی مبتنی برصراط مستقیم است که همان رساندن انسان به ماهیت حقیقی و واقعی خود است . امام خمینی، این نگاه به تمام امور اجتماعی وسیاسی تسری می دهد. بنابراین اتنخابات در چارچوب این اندیشه ونظام اسلامی مستلزم رعایت چارجوب ها وضوابط دینی اخلاقی اجتماعی وفرهنگی بوده وکاندیداها یاطرفدار شان نمی توانند برای نیل به موفقیت و دستیابی به اهداف خود از هر شیوه ای استفاده کنند زیرا قوانین اسلام برخلاف قواعد کشورهای غربی توهین به شخصیت ، حیثیت وآبروی افراد وسو استفاده از امکانات وموقعیت رابر نمی تابد. امام خمینی (ره) در این باره خطاب به کاندیداها وطرفدارن شان می فرمایند: باید اخلاق همه در انتخابات هم اخلاق اسلامی باشد. حیثیت و آبروی مومن در اسلام از بالاترین و والاترین مقام برخوردار است و هتک مومن چه رسد به مومن عالم از بزرگترین گناهان است و موجب سلب عدالت است.
باید مردم را برای انتخابات آزاد گذاریم و نباید کاری بکنیم که فردی بر مردم تحمیل شود و هیچ کاندیدایی نباید از سهم مبارک امام علیهالسلام، اموال دولت و اموال دفاتر، سازمانها و مجامع و اموال عمومی خرج انتخابات کند .من متواضعانه از شما میخواهم که حتیالامکان در انتخاب اشخاص با هم موافقت نمایید اشخاصی اسلامی متعهد غیرمنحرف از صراط مستقیم الهی را درنظر بگیرید، افرادی را انتخاب کنید که متعهد به اسلام شرقی و غربی نباشند بر صراط مستقیم انسانیت و اسلامیت باشند.
امید است ملت مبارز متعهد به مطالعه دقیق در سوابق اشخاص و گروهها آرا خود را به اشخاصی دهندکه به اسلام عزیز و قانون اساسی وفادار باشند و از تمایلات چپ و راست مبرا باشند و به حسن سابقه، تعهد به قوانین اسلام ،خیرخواهی امت معروف و موصوف باشند. دنبال این باشید که یک نفر صددرصد مکتبی اسلامی در خط اسلام برای ریاست جمهوری انتخاب کنید، تعیین رئیسجمهور یکی از چیزهایی است که بر همه مسلمانهای ایران بر همه مکلفهای ایران واجب است که در این امر دخالت داشته باشند. اگر دخالت نکنند و یک صدمهای به اسلام برسد هر یک یک ما در محکمه عدل الهی مسئول هستیم.
این تکلیف آقایان است که راجع به مسائل اسلامی که پیش میآید چه وکیل بخواهید تعیین بکنید و چه رئیس جمهور بخواهید تعیین کنید باید در صحنه باشید عذری ندارید که بروید و کنار بنشینید، نگویید که دیگران رای میدهند، من هم باید رای بدهم. تو هم باید رای بدهی آن روستایی هم که در کنار مزرعه خودش کار میکند باید رای بدهد. تکلیف است.شما همه ما زن و مرد هر مکلف همانطور که باید نماز بخواند همانطور باید سرنوشت خودش را تعیین کند. مردم با شرکتشان در انتخابات ثابت کنند که از اسلام رویگردان نیستند. آزاد هستید و رضای خدا را درنظر بگیرید و توجه به خدا داشته باشید و پای صندوقها بعد از اینکه اعلام کردند،تشریف ببرید و رای خودتان را بدهید. این رای به اسلام است.
من امیدوارم که ملت شریف ایران در این امر مهم الهی ـ که منحرفان از هر چیزی بیشتر با آن مخالفت کرده و میکنند و این نیز از اهمیت آن است ـ یکدل و یک جهت در روز انتخابات به سوی صندوقها هجوم برند و آرای خود را به صندوقها بریزند. از آقایان کاندیدها و دوستان آنان انتظار دارم که اخلاق انسانی – اسلامی در تبلیغ برای کاندیدای خود مراعات کنند واز هرگونه انتقاد از طرف مقابل که موجب اختلاف وهتک حرمت باشد خودداری نمایند(8). حیثیت وآبروی مومن در اسلام از بالاترین و والاترین مقام برخوردار است وهتک مومن چه رسد به مومن عالم از بزرگترین گناهان است وموجب سلب عدالت است(9). ایشان در باره تبلیغات انتخاباتی به نکته ای مهم واساسی اشاره کرده واز هر روشی که با شئون اسلام منافات داشته باشد جلوگیری شود . هدف از انتخابات در نهایت حفظ اسلام است اگر در انتخابات حریم مسائل مسایل اسلام رعایت نشود چگونه منتخب حافظ اسلام می شود باید سعی شود تا خدای ناکرده به کسی توهین نگردد(10).
پی نوشت ها:
1- برزگر ، ابراهیم ، اندیشه سیاسی امام خمینی به مثابه صراط ، تهران ، انتشارات سمت 1390،ص409
2- ـ ولایت فقیه، صص 192 ـ 193.
3- صحیفه نور ،ج 13صص262و261
4- همان ، ج6ص 162
5- همان ،ج 18ص32
6- همان ،ج16ص 246
7- همان ج6،ص 22
8- صحیفه امام ،ج12،ص12
9- انتخابات در اندیشه امام خمینی (ره) تبیان دفتر اول ص334
10-همان ،ص134