عمر با برکت «علی بن بابویه» از پنجاه می گذشت و او هنوز فرزندی نداشت. از آنجا که فرزند میوه شیرین باغ زندگی است و همه انسانها آرزوی داشتن فرزندانی را دارند که پس از خود نام و آثار آنها را حفظ کنند، ابن بابویه جهت طلب فرزندی صالح دست به دعا برداشته و برای استجابت دعایش از مولایش حضرت ولی عصر(ع) استعانت می جوید.
محمد بن علی الاسود می گوید: من پیغام را به نماینده حضرت(ع) رساندم پس از سه روز به من خبر داد که آن حضرت برای علی بن بابویه دعا کرده و فرموده است:
به زودی فرزندی مبارک برای او متولد خواهد شد که خداوند به وسیله او جامعه را بهره مند خواهد گردانید و بعد هم فرزندان دیگری نصیب وی خواهد شد.
و بدین سان بود که در حدود سال 306ق. شیخ صدوق با دعای امام زمان(ع) و با تعابیری چون «فقیه خیر و مبارک» به دنیا آمد. دامان علم و فضیلت و زهد و تقوای پدر، از یک سو، و تیزهوشی و ذکاوت، حافظه فوق العاده و استعداد ذاتی خود او، از سوی دیگر، موجب گردید که شیخ صدوق در اندک مدتی به قله های بلندی از کمالات انسانی دست یابد و در سن کمتر از بیست سالگی هزاران حدیث و روایت با سلسله سند آنها به حافظه بسپارد و خود نیز به مضامین آنها عمل نماید.
مؤلف ریحانة الآدب با این تعابیر از وی یاد می کند:
او از وجوه اعیان و مشایخ عظام و فقهای کرام شیعه امامیّة، بسیار جلیل القدر و عظیم الشأن، استاد شیخ مفید، خازن احادیث حضرت سیدالمرسلین(ص) و حافظ اخبار و آثار حضرات ائمه طاهرین(ع)، بلکه شیخ المشایخ و رئیس المحدثین و رکن رکین مذهب جعفری و حصن حصین فرقه محقّه اثنی عشری، در تحقیق و انتقاد اخبار خبیر، و در معرفت حال رجال و محدثین بصیر می باشد. موافق فرموده شیخ حر عاملی و بعضی دیگر از اکابر اهل فن، نظیر او در کثرت علم و حفظ و ضبط اخبار اسلامیه دیده نشده، بلکه اگر وجود مسعودش نبودی آثار اهل بیت رسالت(ص) به کلی محو و نابود بودی.1
این عالم بزرگ و محدث کبیر ـ که به دلیل زحمات طاقت فرسایی که در جهت حفظ و جمع آوری احادیث و انتقال آنها به آیندگان متحمل شده است، او را «رئیس المحدثین» لقب داده اند ـ حدود سیصد تألیف داشته که همگی در نهایت نیکویی و استحکام و حسن سلیقه و شیوایی بیان است. از جمله آنها کتاب گرانسنگ من لایحضره الفقیه است که یکی از چهار کتاب معتبر شیعه (کتب اربعه) شمرده می شود. البته ایشان کتابی هم به نام مدینة العلم در ده جلد داشته اند که در حدود 400 سال قبل از بین رفته است. پدر شیخ بهایی می گوید: «کتب معتبر شیعه پنج تاست: الکافی، مدینة العلم، من لا یحضره الفقیه، التهذیب والاستبصار». این بیان به خوبی ارزش و اهمیت آن کتاب را مشخص می کند.
سرانجام این عالم جلیل القدر پس از گذشت هفتاد و چند سال از عمر شریف و پر برکتش در سال 381ق دعوت حق را لبیک گفت و در شهرری دیده از جهان فرو بست.
علامه خوانساری (م. 1313ق.) در روضات الجنات می نویسد:
از کرامات صدوق که در این اواخر به وقوع پیوسته و عده کثیری از اهالی شهر، آن را مشاهده کرده اند آن است که در عهد فتحعلی شاه قاجار در حدود 1238 هجری مرقد شریف صدوق که در اراضی ری قرار دارد از کثرت باران خراب شد و رخنه ای در آن پدید آمد به جهت اصلاح آن، اطرافش را می کندند پس به سردابه ای که مدفنش بود برخوردند هنگامی که وارد سرداب شدند دیدند که جثه او هم چنان تر و تازه با بدن عریان و مستورالعورة و در انگشتانش اثر خضاب و در کنارش تارهای پوسیده کفن به شکل فتیله ها بر روی خاک قرار گرفته است...2 .
پی نوشتها:
1 .کمال الدین و تمام النعمة، شیخ صدوق، مترجم: منصور پهلوان، تصحیح: آقای غفاری صفت.
2 .شیخ صدوق، محمدعلی خسروی، ناشر اطلاعات، 1377.
