یکی از نکات زندگی امام رضا علیه السلام، برخورد ایشان با جریانهای انحرافی و ادیان و مذاهب باطله بود که اغلب حکومت پشت سر این جریانها بود و آنها را تحریک و تقویت میکرد. در دوران هارون و مامون که آن را عصر طلایی مینامند، در واقع عصر رواج دادن خطوط انحرافی و مذاهب باطله و جریانهای پوشالی بود تا مردم را به خود مشغول کنند تا کمتر وارد سیاست شوند و از سویی به خیال خودشان، خانه اهل بیت(ع) و عالم آل محمد(ص) را تحت تأثیر قرار دهند.
در تحف العقول آمده است که امام رضا علیه السلام فرمود:
"الصَّمْتُ بابٌ مِنْ اَبْوابِ الْحِکْمَةِ"؛ سکوت، درى از درهاى حکمت و دانایى و صواب اندیشى است.
و نیز فرمود :
"اِنَ الصَّمْتَ یَکْسِبُ الْمَحَبَّةَ وَ انَّهُ دَلیلٌ عَلى کُلِّ خَیْر؛ سکوت، جلب محبت مىکند و مىتواند براى دست یافتن به هر گونه خیر و سعادت، دلیل و رهنمون انسان باشد."
عبدالله به دیواره سخت صخره کوچک تکیه داد. دلش پر از غصه شد. دور و بر خود چشم چرخاند. دلش مىخواست با ناله بلند، عقدههایش را بیرون بریزد. چه کسى بود که پاى درد دلش بنشیند و غصههایش را بروبد! چشم به آسمان کشاند و به خدا شکایت کنان گفت: «فقط خودت به دادم برس؛ تنهایم، خدا!»
نماز در مسجد گوهرشاد تمام شده بود؛ اما هنوز مسجد مملو از جمعیت بود. عدهای از مردم، در گوشهای از مسجد اجتماع کرده بودند و دور کسی را گرفته بودند. آنان اغلب کسانی بودند که برای شفا گرفتن به حرم آمده بودند و حالا به جای پنجره فولاد، در مسجد تجمع کرده بودند. آنها دور شیخ حبیب الله گلپایگانی جمع شده بودند .
شیخ صدوق از قول ابراهیم بن العباس گفته است:
هرگز ندیدم که حضرت ابوالحسن الرضا کسی را با سخنان خویش آزار دهد و ندیدم که هرگز سخن کسی را قطع کند یعنی در میان سخن او سخنی بگوید تا سخن گوینده تمام شود و حاجت مردم را تا جایی که در توانش بود، برآورده میکرد و در مجلس، مقابل همنشین خود، تکیه نفرمود و پایش را دراز نکرد.
هیچ وقت ندیدم او را که به یکی از غلامان خود فحش دهد و هرگز ندیدم که آب دهان خود را دور افکند و هیچگاه ندیدم که قهقهه زند، بلکه خنده او تبسم بود و چون خلوت میفرمود و سفره غذا مقابل ایشان پهن مینمودند، همه اهالی خانه را سر سفره مینشاند، حتی دربان و میرآخور(مسئول اصطبل) نیز با ایشان طعام میل میفرموند و عادت وی این بود که شبها کم میخوابید و بیشتر شبها از اول شب تا صبح بیدار بود و روزه بسیار میگرفت، آن حضرت پنهانی بسیار احسان میکرد و صدقه میداد.
بیشتر صدقات او در شبهای تار بود.
منابع:
منتهی الآمال، شیخ عباس قمی، ج 2، ص 340- 341.
به نیت حرمت، به نیت ضریحت، به نیت آرامشی که بعد از زیارت تو در دلم ساکن میشود:
السلام علیک یا علی بن موسی الرضا المرتضی...
نگاهم به گنبد طلاییات خیره میماند که قبله آمال خلایق است و نامت را زیر لب تکرار میکنم که جذبهاش دلها را راضی به قضا میکند ؛
امام رضا علیه السلام میفرماید:
« لا یستکمل عبد حقیقه الایمان حتی تکون فیه خصال ثلاث: التفقه فی الدین و حسن التقدیر فی المعیشه، و الصبر علی الرزایا (1) ؛ تا سه خصلت در انسان نباشد، حقیقت ایمان او کمال نباید: ژرف شناختن دین، اندازه داشتن در زندگی و پایداری در مصیبتها.»
ضامن آهو، یکی از القابی است که در میان توده مردم به امام هشتم حضرت امام علی بن موسی الرضا صلوات الله علیه نسبت داده شده است، و حتی برخی از محققان این لقب را برگرفته از داستانهای گوناگونی می دانند که در کتب تاریخی نقل شده است که مشهورترین آن بدین صورت می باشد که
ابن صباغ مالکی درباره حضرتش مینویسد: «حضرت از مناقبی والا و صفاتی پسندیده برخوردار است. نفس شریفش پاک، هاشمی نسب و از نژاد پاک نبوی است.»
از اصول اخلاقی که در زندگی همه ی امامان فراوان دیده شده است جود و سخاوت است. سخاوت در مقابل بخل قرار دارد، یعنی انسان از امکانات مادی و معنوی که در اختیارش وجود دارد فقط خودش استفاده نکند بلکه با بخشش به دیگران قسمتی از مشکلات آنها را حل کند و دیگران را از نعمت هایی که خداوند به او داده، چه نعمت مادی و چه نعمت های معنوی مانند علم برخوردار کند.
